نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

• احمد صابری مجد ¹
• فرزانه کرمی ²

¹ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

² دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه رضوی، مشهد، ایران

چکیده

بدون تردید جمعیت به‌عنوان سرمایه اجتماعی نقش بسزایی در پیشرفت هر جامعه‌ای دارد. کاهش نرخ زادوولد و پیر شدن جمعیت افزون‌بر بروز مشکلات بسیار در زمینه اقتدار و پیشرفت جامعه، کیان خانواده را به خطر می‌اندازد و صدمات جبران‌ناپذیری به سلامت روحی و روانی فرزندان وارد می‌سازد. خانواده‌‌‌های تک‌فرزند از نظر عاطفی گسست بیشتری دارند و در مقابل، محیط خانواده‌‌‌های با چند فرزند، صمیمی‌تر و همراه با ابراز عاطفه و مهرورزی بیشتر است. کاهش جمعیت یکی از مشکلات جدی پیش روی برخی از جوامع در حال پیشرفت ازجمله ایران اسلامی به شمار می‌آید که ضرورت مطالعه جدی درباره آن وجود دارد. یکی از مباحث چالش‌برانگیز در مباحث کاهش جمعیت، مطالعه مسئله تک‌فرزندی است. بررسی فقهی و دستیابی به حکم شرعی این مسئله  یکی از عوامل مؤثر گذار از تک‌فرزندی در خانواده‌های دینی است و نقش فراوانی را در افزایش جمعیت ایفا می‌کند. این نوشتار درصدد است مبانی فقهی ضرورت افزایش جمعیت را ارزیابی کند و حکم فقهی تک‌فرزندی را روشن سازد. روش تحقیق در این پژوهش به اعتبار ماهیت، توصیفی-تحلیلی و با روش سنجش کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری شده است. بررسی منابع فقهی نشان می‌دهد که آیات و روایات صراحتی در وجوب شرعی افزایش جمعیت ندارد، اما با توجه به قواعد فقهی و مبتنی بر مصالح و مفاسد و آسیب‌های تک‌فرزندی می‌توان به عدم جواز حکم کرد و تکثیر نسل و افزایش جمعیت را واجب دانست.

کلیدواژه‌ها

• تک‌فرزندی
• حکم فرزندآوری
• وجوب افزایش جمعیت
• قاعده لاضرر
• اختلال نظام