پژوهش‌نامه فقه اجتماعی
بازاندیشی در مستند قاعده نفی سبیل و تثبیت حاکمیت آن در روابط بین‌الملل در فقه سیاسی امامیه
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران
2 دانشجوی دکتری، فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران
چکیده
یکی از قواعد اساسی در حقوق بین‌الملل اسلامی، قاعده نفی سبیل است. در میان مستندات قاعده مزبور، مهم‌ترین مستند این قاعده، آیه 141 سوره نساء است. تبیین رایج استدلال به این آیه بر اساس دلالت اقتضاءاست؛ به‌این‌ترتیب که اراده معنای نفی سبیل تکوینی از این آیه، مستلزم کذب بوده و از‌این‌رو نفی سبیل تشریعی مراد از این آیه خواهد بود. این استدلال از جهات مختلف محل اشکال قرار گرفته است و گرچه مشهور فقهای شیعه به این آیه در موارد مختلف تمسک کرده‌اند، اما عده‌ای استدلال به این آیه را در موارد مذکور ناتمام می‌دانند. پیرامون این قاعده پژوهش‌های بسیاری صورت گرفته است که به بررسی ادله آن پرداخته‌اند، اما قریب به اتفاق این پژوهش‌ها یا اصلاً به صدر آیه 141 سوره نساء توجه نداشته و معنای آیه شریفه را بدون توجه به صدر بیان کرده‌اند یا اینکه با در نظر گرفتن صدر آیه، منکر دلالت آن بر قاعده نفی سبیل شده‌اند و روایات ذیل آیه شریفه را نیز مورد بررسی قرار نداده‌اند. نوشتار حاضر از این جهت دارای نوآوری است و با روش تحلیلی‌ـ‌توصیفی خوانشی از صدر آیه ارائه می‌کند که دلالت تام و تمام آن بر قاعده نفی سبیل به‌عنوان یکی از قواعد حاکم بر روابط بین‌الملل اسلامی ثابت می‌کند.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 20
شهریور 1401صفحه 135-160
- تاریخ دریافت: 24 شهریور 1401
- تاریخ پذیرش: 24 شهریور 1401