نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید مصطفی سعادت مصطفوی ¹
• محمدجواد مطیعی ²

¹ ‌دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام‌صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

چکیده

عمل سفهی که معمولاً به عمل حقوقی غیرعقلایی شخص رشید تعریف می‌شود، حالت نامتعارفی از هر عمل حقوقی مالی و نیز نقطه برخورد غیرعقلایی بودن نفس عمل و عاقل بودن شخص ایجادکننده است. سکوت قانون‌گذار ایران و اختلاف‌نظر فقهای امامیه در خصوص وضعیت اعمال سفهی، نظام حقوقی ایران را در تعیین مناسب وضعیت این اعمال با چالش مواجه ساخته است. پژوهش بنیادین حاضر به بررسی دو نظریه بطلان و صحت عمل سفهی در فقه امامیه می‌پردازد و برخی دلایل از هرکدام را رد می‌کند و برخی را می‌پذیرد. این پژوهش درنهایت، با روش توصیفی-‌تحلیلی خود، هر دو نظریه یادشده را به دلیل مطلق‌انگاری نسبت به عرف، در تعیین مناسب وضعیت این اعمال ناتوان دیده است و نظر جدیدی موسوم به نسبیت وضعیت اعمال سفهی ارائه می‌کند. نسبیت وضعیت اعمال سفهی در برابر مطلق بودن آن در دو نظریه پیشین، عرف را قادر به تصحیح برخی اعمال سفهی با تکیه بر متعارف بودن آن‌ها و باطل انگاشتن بقیه اعمال سفهی می‌داند.

کلیدواژه‌ها

• صحت
• بطلان
• نسبیت
• معاملات سفهی
• فقه امامیه
• تقنین
• حقوق ایران