نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدصادق الهام ¹
• محمدکاوه بهرامی ²
• جعفر عارفی ³

¹ استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

³ دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام‌صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

   بازار پول و سرمایه دو نهاد مالی مهم در هر کشور هستند که رابطه‌ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند. تعامل این دو بازار می‌تواند مسیر تأمین مالی بنگاه‌ها را که امروزه عمدتاً از طریق بازار پول صورت می‌گیرد، تغییر دهد و شرایطی را رقم بزند که تأمین نقدینگی به پشتوانه منابع مالی تجهیزشده در بازار سرمایه صورت پذیرد. اوراق رهنی به‌عنوان یکی از حلقه‌های اتصال بازار پول و سرمایه در راستای تبدیل دارایی‌های تسهیلاتی به اوراق بهادار برای تجدید منابع و تأمین مالی شمرده ‌می‌شود. تبدیل مبالغ سپرده‌گذاری‌شده به تسهیلات و تنزیل درآمدهای آتی مبتنی بر دارایی‌های تسهیلاتی به وجه نقد از طریق بازار اولیه و بازار ثانویه، ما را با پدیده آشکاری به نام خلق پول به‌ویژه در نظام بانکی مواجه می‌کند. با عنایت به اینکه مشهور ماهیت خلق پول را دین می‌دانند، پاسخ به این پرسش که آیا بازار اوراق رهنی بر اساس دیون از ناحیه سپرده‌گذاری، اعطای تسهیلات و سرمایه‌گذاری دارای صحت فقهی است یا خیر، محل بحث است. پاسخ به این پرسش به روش تحلیلی و توصیفی با استناد به ادله و مدارک فقهی ما را به این جمع‌بندی می‌رساند که تجدید منابع و تأمین مالی از طریق انتشار اوراق مبتنی بر دارایی‌های تسهیلاتی در بازار ثانویه به پشتوانه سپرده‌های بانکی و اعطای این تسهیلات به مشتریان دیگر در نظام پولی و مالی کشور خالی از اشکال بوده است.

کلیدواژه‌ها

• خلق پول
• اوراق رهنی
• اوراق بهادار
• تسهیلات رهنی
• دین