نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• احسان آهنگری

استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

فروش تسلیحات نظامی به بیگانگان که در فقه با عنوان بیع سلاح به دشمنان دین طرح شده، از دوره‌های آغازین شکل‌گیری فقه مورد توجه فقها بوده است. درباره جواز یا عدم جواز آن برخی تا هشت دیدگاه را به فقهای امامیه نسبت داده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها سه نظر است. گروهی به حرمت مطلق فتوا داده و گروهی میان حالت صلح و حالت جنگ تفاوت قائل شده و در اولی حکم به جواز و در دومی حکم به حرمت داده‌اند. هریک از دو گروه فوق، روایاتی را مستمسک دیدگاه خود قرار داده‌اند. دیدگاه سوم، نگاهی است که امام‌خمینی (رحمت‌الله علیه) به مسئله داشته و بر اساس رویکرد حکومتی خود این مسئله را منوط به نظر حکومت اسلامی دانسته است که باید بر اساس مصالح عمومی جامعه اتخاذ موضع کند و در مواردی که فروش این تسلیحات مصلحتی در پی دارد، فروش آن جایز و در مواردی که مفسده‌ای بر آن مترتب باشد، فروش آن حرام است. لذا نه صلح موضوع حکم است و نه جنگ. بر همین مبنا، حکم وضعی مسئله نیز میان فقها اختلافی است و دیدگاه صحیح‌تر، بطلان این معامله در‌صورتی‌که شرعاً حرام باشد.

کلیدواژه‌ها

• سلاح
• بیع
• دشمنان دین
• صلح
• جنگ