پژوهش‌نامه فقه اجتماعی

مبانی فرازمانی بودن حدود و احکام الهی با تمرکز بر ادله و آموزه های قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

اجرای حدود و احکام الهی در دوران‌های مختلف از مسائل بحث برانگیز در فقه اسلامی بوده است. محل منازعه در میان فقهای متقدم بیشتر حول محور اختصاص یا عدم اختصاص به متصدی معصوم یا شرط عصمت یا عدم شرطیت آن برای اجرا بوده است. در دوران معاصر با مطرح شدن دو مقوله مجزا یعنی «دانش هرمونیتک» و «حقوق بشر» این بحث نیز تحت تأثیر قرار گرفته است؛ از یک سو محور بحث‌ها از اختصاص به متصدی معصوم به «اختصاص به عصر بعثت» تغییر یافته است و از دیگر سو به اقتضای طرح مباحث حقوق بشردوستانه، دغدغه جلوگیری از وهن اسلام نیز به میدان دیگری برای سخن در خصوص عدم اجرای حدود تبدیل شده است. این نوشتار با روشی تحلیلی- انتقادی در صدد است با تمسک به برخی آموزه‌ها و دلایل مستنبط از قرآن کریم، در راستای اثبات فرازمانی بودن حدود و احکام الهی، دلایلی فراتر از اطلاق و عموم آیات را که جمهور فقها بدان پرداخته‌اند، مطرح نماید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، ادله مخالفان فرازمانی بودن حدود اگر با سنجه‌ی قرآن کریم سنجیده شود، غیر قابل اعتنا است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
ابو زید، نصر حامد (1383). نقد الخطاب الدینی (حسن یوسفی اشکوری و محمد جواهر کلام، مترجمان). بی­جا: انتشارات یادآوران.
ابو زید، نصر حامد (2004م). دوائر الخوف (قراءة فى خطاب المراة). بی­جا: انتشارات مرکز الثقافی العربی.
جابری، محمد عابد (1996م). الدّین والدّولة وتطبیق الشریعة. بیروت: منشورات مرکز دراسات الوحدة العربیّة.
الجزیری، عبد الرحمن (1419ق). الفقه علی المذاهب الاربعی. بیروت: دار التّراث العربی.
جوان جعفری، عبدالرضا؛ و ساداتی، محمد جواد (1392). عظمت نمادین حدود و موانع اجرایی آن؛ تأملی فلسفی و جامعه شناختی. فصلنامه دیدگاه های حقوق قضایی، 18(63)، 67-92.
خسرو شاهی، قدرت الله؛ و دانش پژوه، مصطفی (1385). فلسفه حقوق. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
شیدائیان، مهدی؛ و امیری، علی (1389). چالش برون فقهی اجرای حدود در عصر غیبت. مجله حقوق اسلامی، 7(27)، 107-137.
صانعی، یوسف (1388). استفتائات قضائی. کلیات قضا. تهران: میزان.
طوفی، عبدالوهاب (1978م). مصادر التشریع الإسلامی فیما لا نص فیه. کویت: دار القلم.
عوده، عبد القادر (1405ق). التّشریع الجنائی الاسلامی. بیروت: دار احیاء التـّراث العربی.
غزالی، محمد بن محمد (1980م). المنخول من تعلیقات الأصول. دمشق: دار الفکر.
فاکر میبدی، محمد (1390). بررسی نسخ و اقسام آن در آیات قرآن. مجله مطالعات تفسیری، 2(7)، 33-64.
فیرحی، داوود (1391). فقه و سیاست در ایران معاصر. تهران: انتشارات نی.
قبله ای خویی، خلیل (1384). آیات الاحکام (حقوق مدنی و جزایی). تهران: انتشارات سمت.
قمی، میرزا ابوالقاسم (1371). جامع الشتات فی الأجوبة فی السؤالات. تهران: انتشارات کیهان.
قیاسی، جلال الدین؛ و ساریخانی، عادل؛ و خسروشاهی، قدرت الله (1391). مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق جزای موضوعه). قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کاظم زاده، پروین (1392). نگاهی انتقادی بر رویکرد هرمنوتیکی نصر حامد ابوزید در تفسیر قرآن. مجله جستارهای فلسفه دین، 2(4)، 81-107.
کدیور، محسن (1386). حق الناس (اسلام و حقوق بشر). تهران: انتشارات کویر.
کلارکسون، سی.ام.وی. (1371). تحلیل مبانی‌ حقوق‌ جزا (حسین میر محمد صادقی، مترجم). تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی دانـشگاه شـهید بهشتی.
کوشا، جعفر (1380). کارکردهای حقوق جزا. فصلنامه الهیات و حقوق دانشگاه رضوی (آموزه­های حقوقی)، 1(2)، 27-34.
گلی، جواد (1390). نقد و بررسی دیدگاه نصر حامد ابوزید دربارة چیستی وحی قرآنی. فصلنامه معرفت کلامی، 2(2)، 51-78.
محقق داماد، مصطفی (1386). قواعد فقه (بخش جزایی). تهران: انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی.
معرفت، محمدهادی (1386). التمهید فی‌ علوم‌ القرآن. قـم: مؤسسه التمهید.
منتظری، حسین علی (1388). پاسخ به پرسش هایی پیرامون مجازات اسلامی و حقوق بشر. تهران: انتشارات گواهان.
واعظی، احمد (1389). نقد تقریر نصر حامد ابوزید از تاریخ مندی قرآن. مجله قرآن شناخت، 3(6)، 41-65.
پژوهش‌نامه فقه اجتماعی
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
اسفند 1400
صفحه 67-86
  • تاریخ دریافت: 01 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 02 دی 1399