نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اصغرآقا مهدوی ¹
• حمیدرضا تمدن ²
• علی زاهد ³

¹ دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)

² دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)

³ دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در طی فرآیند تولید، عوامل مختلف انسانی و غیر انسانی دخالت داشته و بدون وجود آن­ها هرگز نمی­توانیم شاهد شکل‌گیری و پس از آن، سوددهی تلاش­هایی که در این راستا انجام می­گیرد باشیم. اما مسئله قابل توجهی که در همین زمینه وجود دارد، میزان اختصاص سود عملیات تولید به هر یک از این عوامل است. در آثار فقهای مذهب تشیع و همچنین در لسان اقتصاددانان، نظرات متفاوت و یا متناقضی در مورد مشارکت یا عدم مشارکت ابزار تولید در سود محصول یافت می­گردد که هرکدام از آن آراء، مستند به ادله‌ای قابل تأمل می­باشند. عده­ای سهم ابزار تولید را تنها در اجاره‌بها می­دانند و عده‌ای علاوه بر آن قائل به مشارکت این ابزار در سود محصول نیز می­باشند. در مقاله حاضر پس از بررسی دیدگاه برخی از مکاتب همچون کمونیسم و مارکسیسم به دنبال پاسخگویی به این سؤال با تکیه بر آراء فقها به‌ویژه شهید صدر(ره) -که بیش از سایرین از منظر فقهی به این مسئله پرداخته است- می­باشیم و در پایان پس از بررسی و نقد نظر ایشان به این نتیجه دست یافته­ایم که می­توان برای ابزار تولید، سهمی از سود محصول علاوه بر اجاره‌بها را در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

• ابزار تولید
• اجاره
• مزارعه
• سود ثابت