شرط سقوط حق طلاق زوج در فقه امامیه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

طبق فقه امامیه و حقوق ایران، حق طلاق متعلق به زوج استو او هرگاه که بخواهد می‌تواند این حق را اعمال نماید. با توجه به دغدغه پیشگیری از طلاق‌های بی‌سبب که جزو سیاست‌های تقنینی اسلام در امر طلاق می‌باشد سؤالی در اینجا قابلیت طرح دارد و آن این است که آیا شرط سقوط حق طلاق، به این معنا که در قالب شرط نتیجه، حق طلاق زوج به‌طورکلی سلب شود صحیح است؟ در این خصوص باید گفت بنا بر روایات امکان تفویض حق طلاق یا همان نقل حق طلاق وجود ندارد و بنا بر اجماع، حق طلاق جزو احکام و جوازات شرعی بوده که اثر لاینفک آن‌ها اسقاط ناپذیری است و لذا حق طلاق قابلیت اسقاط حتی به‌صورت جزئی و در یک رابطه مشخص ندارد. طبق حقوق ایران نیز حق طلاق مصرح در ماده 1133 ق مدنی، یک قاعده آمره، حق مرتبط با شخصیت و نظم عمومی به‌حساب آمده که امکان اسقاط به‌طور کلی و جزئی ندارد و در نهایت شرط سقوط حق طلاق، در فقه امامیه و حقوق ایران، شرط نامشروعی محسوب می‌شود که محکوم به بطلان است.

کلیدواژه‌ها

ابن منظور، محمد بن مکرم (1408ق)، لسان العرب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1955م)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
احمدی واستانی، عبدالغنی (1341)، نظم عمومی در حقوق خصوصی (رساله دکتری، دانشگاه تهران)، تهران: چاپ روزنامه رسمی.
امامی، سید حسن (1338)، حقوق مدنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
امامی، سید حسن (1340)، حقوق مدنی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
انصاری، مرتضی بن محمدامین (1415ق)، کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
بهرامی احمدی، حمید (1390)، قواعد فقه (مختصر هفتاد و هفت قاعده فقهی و حقوقی)، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
جرجانی، میر سید شریف (1368)، التعریفات، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1340)، تأثیر اراده در قانون مدنی (رساله دکتری)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حرعاملی، محمد بن حسن (بی‌تا)، تفصیل وسایل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی شاهرودی، سید علی (بی‌تا)، محاضرات فی الفقه الجعفری، بی‌جا، دار الکتاب الإسلامی.
خراسانی، محمدکاظم (1406ق)، حاشیة المکاسب، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1363)، کتاب البیع، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
خویی، سید ابوالقاسم (1412ق)، المسائل المنتخبة، قم: مدینة العلم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان- سوریه: دار العلم- الدار الشامیة.
سبحانی، جعفر (1416ق)، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم: موسسه امام صادق(ع).
سیفی مازندرانی، علی­اکبر (1386)، دلیل تحریر الوسیلة (أحکام الأسرة)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
شریف، علی (1377)، حقوق خانواده، تهران: نشر دنیای نو.
شهیدی، مهدی (1369)، «رابطه انسان با حقوق کلی مدنی و حق کلی اجرای حقوق»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 8.
شهیدی، مهدی (1391)، حقوق مدنی (شروط ضمن عقد)، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
صفایی، سید حسین (1391)، حقوق مدنی (اشخاص و اموال)، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (1392)، مختصر حقوق خانواده، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
صفایی، سید حسین، و امامی، اسدالله (1370)، حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
طاهرى، حبیب‌الله (1418ق)، حقوق مدنى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی حکیم، محسن (1371)، نهج الفقاهة، نجف: مطبعة العلمیة.
طباطبایی حکیم، محمدسعید (بی‌تا)، الأحکام الفقهیة، بی‌جا: دار الهلال.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1421ق)، حاشیة المکاسب، قم: موسسه اسماعیلیان.
طوسى، محمد بن حسن ‏(1390)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
عابدیان، میرحسین (1379)، شروط باطل و تأثیر آن در عقد، تهران: ققنوس.
عالی پناه، علیرضا (1393)، جزوه درسی مدنی 9، تهران: تدریس در دانشگاه امام صادق(ع).
فیروزآبادی، مجدالدین (1407ق)، قاموس المحیط، بیروت: موسسة الرسالة.
کاتوزیان، ناصر (1371)، حقوق خانواده (نکاح و طلاق و روابط زن و شوهر)، تهران: شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا.
کاتوزیان، ناصر (1372)، حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، تهران: انتشارات مدرس با همکاری بهمن برنا.
کاتوزیان، ناصر (1394)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
کاتوزیان، ناصر (1395)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، تهران: گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر (1376)، حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
کاتوزیان، ناصر (1377)، فلسفه حقوق (منطق حقوق)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1403ق)، معارج الأصول، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
محقق داماد، سید مصطفی (1372)، بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، تهران: نشرعلوم اسلامی (اندیشه‌های نو در علوم اسلامی).
محقق داماد، سید مصطفی (1392)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، مصطفی (1395)، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مدرسی، محمدتقی (1433ق)، استفتائات، بیروت: مرکز العصر.
مغنیه، محمدجواد (1421ق)، الفقه على المذاهب الخمسة، بیروت: دار التیار- دار الجواد.
مکارم شیرازی، ناصر (1385)، فتاوی جدیدة، قم: مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر (1424)، کتاب النکاح، قم: مدرسه امام علی بن ابی الطالب(ع).
میرزای قمی، ابوالقاسم (1396)، رساله در شروط ضمن عقد، تهران: خرسندی.
میرزایی، علیرضا (1394)، محشی قانون مدنی، تهران: انتشارات بهنامی.
نائینی، محمدحسین (1373)، منیة الطالب، تقریر موسی نجفی خوانساری، تهران: المکتبة المحمدیة.
نجفی، محمدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
یزدی، امید (1396)، خانواده در نظم حقوقی کنونی، تهران: کتاب آوا.
  • تاریخ دریافت: 25 تیر 1398
  • تاریخ پذیرش: 25 تیر 1398