نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اصغرآقا مهدوی ¹
• محمدرضا عباسی ²

¹ دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

² فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

بانک به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان اقتصادی جامعه، مطالبات بین اشخاص حقیقی و حقوقی را، در قالب صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی، تضمین می‌کند. ضمانت‌نامه‌های بانکی تعهدی است یک‌جانبه به درخواست ضمانت‌خواه تا مبلغ نقدی معینی را به مجرد طلب مضمون‌له پرداخت کند. اکثریت فقهای معاصر در مشروعیت و جواز استفاده از ضمانت-نامه‌های بانکی اتفاق نظر دارند اما ماهیت فقهی آن، که منشأ آثار و احکام متفاوتی می-گردد، مورد اختلاف است. پژوهش حاضر به بررسی ماهیت فقهی ضمانت‌نامه‌های بانکی، در قالب‌های عقد ضمان، ایقاع، کفالت، تعهد به نفع ثالث، ترهین به نفع ثالث و عقود مستقل خواهد پرداخت و از میان نظریات مطرح‌شده، ضمن پذیرش نظریه عقود مستقل، در توجیه ضمانت‌های بانکی به عنوان عقدی مستحدث و نامعین، نظریه «تعهد به نفع ثالث» را به‌عنوان نظریه صحیح‌تر در قالب‌های سنتی و معین بر خواهد گزید و به اشکالات و نقدهای وارد بر آن پاسخ خواهد داد. روش پژوهش حاضر تحلیلی- توصیفی و روش گردآوری اطلاعات به طور عمده کتابخانه‌ای بوده است. بر همین مبنا ابزار گردآوری اطلاعات عبارت‌اند از: کتب و مقالات فقهی و حقوقی، نمایه و بانک‌های اطلاعاتی و اینترنت.

کلیدواژه‌ها

• ضمان
• ضمانت‌نامه
• بانکداری
• رهن
• کفالت