نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• صادق الهام

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

همان‌طور که در مجامع تاریخی موجود است بر تکامل پول مراحل زیادی گذشته است از پول‌های کالا گرفته تا پول‌های اسکناس با پشتوانه طلا تا پول‌های اعتباری محض. ذهنیت غالب فقها هنگام بحث از پول به اسکناس منصرف است درحالی‌که مدت‌هاست پدیده جدیدی به نام پول الکترونیک جایگزین اسکناس گردیده است و عموم معاملات حتی در سطوح خرد بدین وسیله انجام می‌گیرد. از سویی دیگر، مضاربه که یکی از عقود مهم و کاربردی در نظام بانکی بدون ربا است بنابر نظر مشهور بر دین صورت نمی‌پذیرد. آنچه مورد سؤال است ماهیت این پول ازاین‌جهت که آیا صرفاً وسیله ادای دین بوده و یا خود پول محسوب می‌شود، می‌باشد و بر این اساس دین یا عین بودن آن‌ها مورد سؤال می‌باشد. با توجه به آنکه در بین تحقیقات موجود از سوی فقها بحث مجزایی در مورد صحت یا عدم صحت مضاربه با پول‌های الکترونیک از جهت مذکور بیان نگردیده است و از سویی معاملات امروزی بانک‌ها تماماً از این طریق صورت می‌پذیرد، اهمیت بحث را روشن می‌سازد.
در این تحقیق تلاش بر آن است که بعد از بیان نکات مقدماتی ابتدا رکن عین بودن سرمایه مضاربه را بررسی نموده و بعد از نقد قول مخالفین با تحقیق در مورد ماهیت عینی و یا دینی پول صحت و یا عدم صحت مضاربه را نتیجه گرفت. ازآنجاکه نظر بر آن است که این پول‌ها در نگاه عرفی عین محسوب می‌گردد گرچه مضاربه بر سرمایه عینی لازم است، مضاربه با پول الکترونیک بی‌اشکال می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• پول الکترونیک
• مضاربه
• معاملات بانکی
• دین
• ربا