نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمدعلی قانع ¹
• سجاد امینی هرندی ²

¹ دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

² فارغ التحصیل کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

ربای معاملی به‌عنوان یکی از اقسام ربا، معاوضه مثلین با زیادی یکی از آن‌ها، به شرط مکیل یا موزون بودن است که حرمت آن در دین اسلام مسلّم و مورد پذیرش فقهای اسلام است. در این مقاله، هدف بررسی و تبیین حکم وضعی ربای معاملی و اعتبار این‌گونه معاملات به لحاظ صحت یا بطلان آن، در فقه امامیه و حقوق ایران می‌باشد که در مورد حکم وضعی این نوع معاملات، بین فقها و حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد، ولی وفق نظر مشهور باید بیان نمود که ربای معاملی در تمام عقود معاوضی اعم از عقد بیع، صلح و دیگر عقود معاوضی جریان دارد و مخصوص عقد بیع نیست و این امر در حقوق ایران نیز به تبع از نظر مشهور فقهای امامیه، در ماده 595 قانون مجازات اسلامی ایران (بخش تعزیرات) مصوب 1375 مورد پذیرش قرار گرفته است. همچنین در رابطه با صحت یا بطلان ربای معاملی نیز، بین فقها و حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد و نظر اقوی در این زمینه بر بطلان اصل معامله و مقدار زیادت حاصله در آن می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• ربای معاملی
• صحت
• بطلان
• فقه امامیه
• حقوق ایران