نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسینعلی سعدی ¹
• صادق الهام ²

¹ دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

² استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

کاریکاتور در جهان امروز از هنرهای پذیرفته‌شده می‌باشد و یکی از بهترین راهه‌ای ارتباط جمعی است. این هنر دارای انواع متعددی چون کاریکاتور چهره یا سیاسی یا روزنامه‌ای و غیره می‌باشد. هدف از کاریکاتور را اغلب طنز همراه با ایجاد تفکر در مخاطب می‌دانند. زادگاه این هنر در مغرب زمین بوده و برخلاف ادعای برخی که قدمت آن را بیش از هزار سال می‌دانند، دارای قدمت چندانی نیست. ازآنجاکه از ویژگی‌های این هنر عدم قید و مرز می‌باشد باید دید که در جامعه دینی که با محوریت ارزش‌ها و مقدسات شکل گرفته است امکان ترویج کاریکاتور بوده و یا مستلزم هتک حرمت مقدسات خواهد شد؟ آیا می‌توان آن را به‌کل محکوم به حرمت یا حلیت کرد یا باید بین انواع آن تفصیل قائل شد. برخی به دلایلی چون حرمت به تصویر موجود ذی‌روح و یا ایذاء مؤمن برای استنباط حرمت ترویج آن تمسک نموده‌اند که هر یک از این دلایل اخص یا اعم از مدعی می‌باشد. قاعده هتک حرمت مقدسات که از قواعد موردقبول نزد فقها است می‌تواند مستند مهمی در حرمت ترویج این هنر آزاد در جامعه‌ی دینی که با چهارچوب ارزش‌ها استوار است، باشد. در این تحقیق سعی بر آن است که تا ابتدا مستندات این قاعده بررسی شود سپس به بررسی این موضوع که آیا کاریکاتور از مصادیق این قاعده می‌باشد یا خیر پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

• کاریکاتور
• هتک
• مقدسات
• عرف خاص
• عرف عام