نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• اعظم غیاثی ثانی

دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران

چکیده

تجری در اصطلاح اصولیون اظهار جرات عبد است در مقابل مولا و به‌عبارت‌دیگر مخالفت عملی است با حکم مولا که بعد معلوم می‌شود که درواقع عبد مخالفت نکرده است و تکلیف واقعی را انجام داده است. به عنوان مثال شخصی یقین داشته که این مایع شراب است و مخالفت کرده و آن را نوشیده است بعد معلوم شود که شراب نبوده بلکه آب بوده در اینجا شخص متجری محسوب می‌شود.
در اصول فقه مباحث زیادی درباره تجری مطرح و محل بحث و اختلاف است. اول اینکه آیا تجری یک مسئله اصولی است یا فقهی و یا کلامی؟ دیگر اینکه آیا تجری عنوانی است به معنای عزم بر گناه و تصمیم بر مخالفت با مولا همراه با عملی که گناه بودن به شمار می‌رود یا عنوان منطبق بر فعل خارجی است که درنتیجه از افعال جوارحی محسوب می‌شود؟ به‌عبارت‌دیگر قبح تجری فعلی است یا فاعلی؟ دیگر اینکه آیا متجری مستحق عقاب است؟
نظریات علما در این باب بسیار متفاوت است هرچند در مواردی هم با یکدیگر اتفاق‌نظر دارند. در پژوهش پیش رو ابتدا به تعریف تجری و پس از آن به اقوال علما مانند صاحب فصول و مرحوم نائینی درباره اصل حکم تجری پرداخته شده و نهایتاً نظر صائب حضرت امام خمینی (ره) دراین‌باره بیان گردیده است.

کلیدواژه‌ها

• تجری
• انقیاد
• قبح فعلی
• قبح فاعلی
• اطاعت
• عصیان