ماهیّت تعزیر و قلمرو آن از منظر امام خمینی(ره) و فقهای معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق صنعتی و تجاری دانشگاه صنعتی مالک اشتر

چکیده

تمام حکومت‌ها کوشیده‌اند تا با وضع قوانین و کیفرهای مناسب از گناه و بزه انسان‌ها پیشگیری و در صورت ارتکاب آنها را کیفر دهند. دین اسلام نیز که تشکیل حکومت عدل را در روی زمین، سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده و از مهمترین فرائض می‌داند، برای مبارزه با گناه و پیشگیری از آن کیفرهایی را تعیین کرده است. کیفرها در یک نگاه کلی به دو دسته معین و نامعین تقسیم می‌شوند: کیفرهای معین همانند؛ حدود، قصاص و دیات، و کیفرهای نامعین به نام تعزیر.
در خصوص موضوع «تعزیر»، دو نکته بسیار قابل توجه است که فقیهان در مورد آن دو دیدگاه‌های متفاوتی بیان کرده‌اند: اول آنکه آیا ماهیّت تعزیر منحصر به ضرب شلاق است و تعزیرهای مالی و غیره در این میان جایز نیست؟ و دوم آنکه قلمرو تعزیر تا کجاست و آیا حاکم می‌تواند برای هر گناهی از تعزیر استفاده کند؟
این مقاله درصدد پاسخ به این دو پرسش از دیدگاه امام خمینی(ره) می‌باشد، چرا که روشن ساختن مبانی فتوای ایشان، مجالی را برای تقابل آرای دیگر فقها به ویژه فقیهان معاصر فراهم ساخته است.

کلیدواژه‌ها

برای مشاهده اصل مقاله به صورت کامل، بر روی لینک "اصل مقاله" در بالای صفحه کلیک کنید

قرآن کریم.
ابن اثیر، مجدد الدین ابوالسعادات، (1364)، النهایه فی غریب الحدیث، قم: اسماعیلیان.‏
ابن ادریس، محمد، (1390ق)، السرائر، تهران: المعارف الاسلامیه.‏
اردبیلی، عبدالکریم، (1413ق)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: مکتبه امیرالمومنین.‏
جوهری، اسماعیل، (1407ق)، صحاح تاج اللغة و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم للملایین. ‏
حر عاملی، محمد، (1388ق)، وسائل الشیعه، تهران: مکتبة الاسلامیه.‏
حلبی، حمزة بن علی زهره، (1417ق)، غنیة النزوع، تحقیق ابراهیم بهادری، قم: مؤسسه امام ‏صادق (ع).‏
حلی، ابن ادریس، (1422ق)، تحریر الأحکام، تحقیق ابراهیم بهادری، قم: ‏مؤسسه امام صادق(ع).‏
حلی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر، (1409ق)، شرایع الاسلام، تهران: استقلال.‏
خمینی، روح الله، (1403ق)، تحریر الوسیله، تهران: مکتبه الاعتماد.‏
خویی، ابوالقاسم، (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم: انتشارات خویی.
شهید ثانی، زین الدین، (1419ق)، مسالک الافهام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.‏
صافی، لطف الله، (1363)، التعزیر انواعه و ملحقاته، قم: جامعه مدرسین.‏
صدوق، ابوجعفر محمد، (1363)، من لا یحضره الفقیه، قم: جامعه مدرسین.‏
طباطبایی، سید علی، (1422ق)، ریاض المسائل، قم: جامعه مدرسین.‏
طوسی، محمد، (1351)، المبسوط، تحقیق محمد باقر بهبودی، بی‌جا: مکتبه المرتضویه.‏
همو، (1365)، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیه.‏
کلینی، ابوجعفر محمد، (1367)، فروع کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب ‏الاسلامیه. ‏
گلپایگانی، محمد رضا، (1414ق)، درّ المنضود، قم: دارالقرآن الکریم.‏
گلدوزیان، ایرج، (1348)، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان.‏
مفید، ابوعبدالله محمد، (1410ق)، المقنعه، قم: جامعه مدرسین.‏
مومن، محمد، (1380)، مبانی تحریر الوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.‏
  • تاریخ دریافت: 12 شهریور 1392
  • تاریخ بازنگری: 25 آبان 1393
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1393