نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مسعود مداح ¹
• سیدحامد حسین حسینی خامنه‌ای ²
• حسین ردایی ³

¹ دانشجوی دکتری، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

² استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

³ استاد، سطح عالی و خارج حوزه‌های علمیه، قم، ایران

چکیده

یکی از موضوعات مهم در راستای عدالت‌خواهی، وظیفه عموم مردم جامعه در مقابله با مفاسد و منکرات کارگزاران حکومت اسلامی است که در کتب فقهی عمدتاً ذیل عنوان امربه‌معروف و نهی‌از‌منکر از آن بحث شده است. با توجه به رشد جوامع و پیچیده‌تر شدن ساختارهای حکومت ــ مخصوصاً در مورد مفاسدی که اثرات مهمی بر جامعه دارند ــ عمدتاً امربه‌معروف و نهی‌از‌منکرهای انفرادی مؤثر واقع نمی‌شوند. ازاین‌رو اقدام عمومی در شرایطی که مشروع باشد، یکی از راه‌های مؤثر در رفع یا دفع فساد خواهد بود. حال با پیشرفت مطبوعات و رسانه‌های مجازی و به‌طور‌کلی، افزایش راه‌های ارتباط اجتماعی، ممکن است از این ابزار جهت افشاگری نسبت به این مفاسد با هدف اطلاع‌رسانی و دعوت عمومی برای مقابله با فساد استفاده شود که به‌عنوان یکی از مسائل مبتلابه در جامعه اسلامی، ضرورت پیدا می‌کند تا مورد بررسی واقع شود. در این تحقیق پس از بیان اجمالی مفهوم افشاگری، حکم شرعی افشاگری فساد و بررسی شمول ادله با عناوینی مانند غیبت، هجو مؤمن و اشاعه فحشا و تبیین جایگاه افشاگری فساد جهت نهی‌ازمنکر، به این نتیجه رسیده‌ایم که افشاگری مفاسد کارگزاران با رعایت شرایط فقهی آن، جایز است.

کلیدواژه‌ها

• عدالت‌خواهی
• افشاگری
• فساد
• کارگزاران
• حکومت اسلامی