نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسینعلی سعدی ¹
• احسان آهنگری ²

¹ استاد، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

² استایار، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

قضایای شرعی از حیثیات متفاوتی مورد توجه عالمان اصول فقه بوده است. یکی از این حیثیات مخاطب و موضوعی است که این خطاب به او متوجه گردیده است. بر اساس دیدگاه مشهور هر خطاب که به موضوعی کلی مانند «الناس» یا «الذین آمنوا» متوجه گردیده است، به تعداد افرادی که این عنوان بر آنها تطبیق می­کند منحل گردیده و این خطاب کلی در قوت بی­نهایت خطاب شخصی است. امام خمینی این تحلیل را نپذیرفته و با التفات به نحوه قانون­گذاری مجالس عقلایی آن را مردود می­داند. به این ترتیب وی بر این باور است که خطاب کلی و قانونی در همان سطح کلیت باقی مانده و به خطاب‌های شخصی منحل نمی­گردد. این دیدگاه آثار فراوانی در اصول و فقه به بار می­آورد که در این مقاله اهم آثار این دیدگاه در فقه معاملات را تحلیل کرده­ایم.

کلیدواژه‌ها

• خطاب قانونی
• خطاب شخصی
• حکم شرعی
• انحلال
• قضایای شرعی