پژوهش‌نامه فقه اجتماعی
واکاوی قلمرو احکام دین بر مبنای قاعده «عدم خلو واقعه از حکم شرعی»
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، استاد مقطع خارج حوزه علمیه قم، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران
چکیده
قلمرو احکام دین بر مبنای قاعده «عدم خلو واقعه عن الحکم الشرعی» بیانگر تأثیرگذاری و هدایت دین در عرصههای گوناگون حیات بشر است. فقها برای اثبات این قاعده به ادله شرعی و عقلی تمسک کردهاند. در این نوشتار سعی شده به شیوه توصیفی تحلیلی، قلمرو احکام تکلیفی و مراتب آن بر مبنای قاعده مذکور با استناد به دلایل نقلی مورد بررسی قرار گیرد.
نتایج پژوهش حاکی از آن است که دین بر تمام ابعاد فردی، اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و سیاسی زندگی انسان و تمام دوره‌های آن، دنیا و آخرت، حکومت دارد و دین هیچ بُعدی از ابعادِ انسان یا دوره‌ای از دوره‌های حیات او را مهمل نگذارده و فراموش نکرده است بلکه برای همه شئون و دوره‌های حیات او احکام و قوانینی را تشریع نموده است؛ بدین‌سان که گستردهترین تصویر از تشریع و احکام شرعی این است که بگوییم دایره تشریع و احکام شرعیه آن‌قدر وسیع است که احکام تأسیسی، احکام امضائی، احکامی که با واسطه اشخاص مأذون از طرف خداوند جعل شده، همه به‌عنوان حکم شرعی شناخته میشود. از این رو مشهور بر این باورند که هیچ واقعهای خالی از حکم نیست و هر آنچه که امت تا قیامت در کلیه امور به آن نیاز داشته، حکم آن از طرف شارع بیان شده است؛ لکن این احکام گاهی در ضمن نص خاص و جزئی و گاهی در ضمن احکام و قواعد کلی بیان شده است.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 7، شماره 14 - شماره پیاپی 14
مرداد 1398صفحه 267-290
- تاریخ دریافت: 23 دی 1397
- تاریخ بازنگری: 16 اردیبهشت 1398
- تاریخ پذیرش: 26 مرداد 1398