بازکاوی آموزه‌های فقهی سائد بر رسانه دینی و تأثیر آن در مبارزه با قاچاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

مبارزه با قاچاق دارای ابعاد مختلف و گوناگونی است. این مسئله گرچه بیشتر از نظر اقتصادی موردبحث و بررسی قرار گرفته است اما مسائل فرهنگی نیز ارتباطی تنگاتنگ و تأثیری متقابل با پدیده قاچاق دارند. به ‌این ‌ترتیب مبارزه فرهنگی می‌تواند برخی از ریشه‌های شکل‌گیری و گسترش پدیده قاچاق را خشکانده و گامی مؤثر دراین‌باره به شمار آید. رسانه‌ها که مهم‌ترین ابزار فرهنگی دنیای جدید هستند، بایستی در این رابطه سازمان‌دهی شده و نقش مؤثر خویش را با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و در رأس آن‌ها آموزه‌های فقهی که باید و نبایدهای جهت‌گیری صحیح و شرعی رسانه را تعیین می‌کنند، ایفا نمایند. تبیین اصل توحید و تقوا و تعظیم شعائر الهی، تبیین اصل عدالت توزیعی در جریان ثروت، تبیین روشنگرانه از عدالت اجتماعی-اقتصادی، تبیین حرمت اسراف، مصرف‌گرائی و تجمل زدگی، حرمت نیاز آفرینی کاذب در مردم با تبلیغات افسارگسیخته کالا بخصوص کالای خارجی، لزوم اطلاع‌رسانی و آموزش در حوزه قاچاق از باب امربه‌معروف و نهی از منکر از آن جمله‌اند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
اقتصادیان، محمدرضا (1383)، بررسیعواملمؤثربرقاچاقکالادرایران، تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
بجنوردى، سید حسن (1419ق)، القواعد الفقهیة، قم: انتشارات الهادی.
بجنوردى، سید محمد (1401ق)، قواعد فقهیه، تهران: انتشارات مؤسسه عروج.
برقى، احمد بن محمد (1371ق)، المحاسن، قم: انتشارات دار الکتب الإسلامیه.
تاری، فتح الله؛ و غلامی باغی، سعید (1389) «تأثیر متقابل فرهنگ و قاچاق»، مجله مهندسی فرهنگی، شماره 41 و 42.
تفلیسی، حبیش (1360)، وجوه قرآن، ترجمه مهدی محقق، تهران: انتشارات بنیاد قرآن.
جلالی، عبدالله (1391)، «نظام هنجاری اطلاع‌رسانی در فقه شیعه»، مجله تازتاب اندیشه، شماره 118.
جمعی از نویسندگان (1390)، مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی دین و رسانه (رسانه دینی و دین رسانه­ای)، تهران: انتشارات مرکز پژوهش­های اسلامی صدا و سیما.
جوادی آملی، عبدالله (1384)، «ویژگی نظام اسلامی»، مجله پاسدار اسلام، شماره 284.
جوادی یگانه، محمدرضا؛ و عبداللهیان، حمید (1386)، دین و رسانه، تهران: انتشارات طرح آینده.
حاجی نژاد، علی (1378)، قاچاق کالا در استان سیستان و بلوچستان، تهران: انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
حرعاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسایل الشیعة، قم: انتشارات مؤسسه آل البیت(ع).
خمینی، سید روح‌ الله (1378)، آداب الصلاة، تهران: انتشارات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خمینی، سید روح‌ الله (1415ق)، المکاسب المحرمة، قم: انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
دزفولى انصاری، مرتضى (1415ق)، کتاب المکاسب، قم: انتشارات کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
دهخدا، علی اکبر (1373)، لغت نامه، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
ژولین، فروند (1362)، جامعه شناسی ماکس وبر، ترجمه نیک گهر، تهران: انشارات نیکان
سید رضى، محمد بن حسین (1414ق)، نهج البلاغة‏‏، قم: انتشارات هجرت.
شادنیا، هوشنگ (1379)، پدیده قاچاق کالا و راههای پیشگیری از آن، مجموعه مقالات سومین همایش ملی بررسی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس- پژوهشکده اقتصاد.
شمس‌الدینی، شهباز (1378)، بررسی پدیده قاچاق کالا و آثار اقتصادی آن در کشور، تهران: انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
شیخ صدوف، محمّد بن على (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طریحی، فخرالدین (1375)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
عابدی میانجی، محمد (1387)، اصول محتوایی رسانه از دیدگاه قرآن، فصلنامه کوثر، شماره 76.
عمید، حسن (1363)، فرهنگ عمید، تهران: انتشارات سپهر.
غفاریان، محمد، (1378)، پایان نامهبررسىقاچاقکالاوارزدرایران، تهران: دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌ (م‍رک‍ز ت‍ح‍ص‍ی‍لات‌ ت‍ک‍م‍ی‍ل‍ی‌).
فخار طوسی، جواد (1381)، امام خمینی و رسانه‌های گروهی، تهران: ستاد بزرگداشت صدمین سالگرد میلاد امام خمینی وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
فیروزجائی، مختار (1384)، قاچاق کالا و ارز، تهران: بی­نا.
فیومی، احمد بن محمد (1412ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: انتشارات دار الرضی.
قرشى، سید على اکبر (1412ق)، قاموس قرآن، تهران: انتشارات دار الکتب الإسلامیة.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: انتشارات دار الکتب الإسلامیة.
کرمی، محمدمهدی؛ و پورمند (نبی­زاده)، محمد (1385)، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، قم: انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه (سمت).
گمرک جمهوری اسلامی (بی­تا)، بررسی ابعاد قاچاق کالا و ارائه راهکارها با تاکید بر نقش، تهران: گمرک.
مجلسى، محمدباقر (1410ق)، بحار الأنوار، بیروت: انتشارات مؤسسه الطبع و النشر.
محقق داماد، سید مصطفى (1373)، قواعد فقه (بخش مدنى)، تهران: انتشارات سمت.
مطهری، مرتضی (1388)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد (1373)، فرهنگ فارسی، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.
موسوى همدانى، سید محمدباقر (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
نراقى، احمد بن محمد (1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
همدمی خطبه­سرا، ابولفضل (1383)، فساد مالی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
واسطی، سید محمد مرتضى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: انتشارات دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1392
  • تاریخ بازنگری: 17 خرداد 1392
  • تاریخ پذیرش: 07 تیر 1392