حکومت و جمع آوری زکات با تأکید بر نظر امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه بوعلی سینای همدان

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی خقوق دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

چکیده

یکی از منابع مالی و درآمدهای حکومت اسلامی و از جمله مالیات‌های شرعی، زکات است که گرچه وجوب آن به گذشت چندین سال پس از هجرت پیامبر گرامی اسلام (ص) باز می‌گردد، ولی از همان ابتدای دعوت پیامبر اکرم (ص) در متون و نصوص معتبر دینی از جمله قرآن کریم مطرح گردید. به خاطر همین قدمت، فقها به این مسأله به تفصیل پرداخته‌اند. با این وجود مطالعه تطبیقی دیدگاه مشهور فقهای امامیه با دیدگاه حکومتی امام خمینی (ره) در این مسأله، مطالعهای نو میباشد و دریچه تازهای به روی مخاطب میگشاید.
نظریه مشهور در باب زکات، جواز پرداخت و مصرف شخصی این واجب مالی شرعی توسط مکلفین است. ولی فرضیه این پژوهش قصور ادله نظریه مشهور در باب پرداخت و مصرف شخصی زکات و در نتیجه بطلان این دیدگاه می‌باشد. لذا در این نوشتار با نقد و رد ادلّه نظریه مشهور امامیه، با تکیه بر ادلّه معتبر در فقه امامیه همچون قرآن کریم، سنت و دلیل عقل، بر وجوب پرداخت زکات به امام (ع) و در غیبت ایشان، به فقیه جامع الشرایط مبسوط الید، پای فشاری شده است.

کلیدواژه‌ها

برای مشاهده اصل مقاله به صورت کامل، بر روی لینک "اصل مقاله" در بالای صفحه کلیک کنید

قرآن کریم
آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405)، الحدائق الناضره فی أحکام العترة الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
ابن زهره، حمزه بن على حسینى (1417)، غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام،  چاپ اول.
اجتهادی، ابوالقاسم (1363)، وضع مالی و مالیه مسلمین از آغاز تا پایان دوره امویان، تهران: سروش، چاپ اول.
اردبیلى، احمد بن محمد (1403)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
انصارى، مرتضى بن محمد امین (1415)، کتاب الزکاه، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، چاپ اول. 
جزیرى، عبد الرحمن؛ غروى، سید محمد، مازح، یاسر (1419)، الفقه على المذاهب الأربعه و مذهب أهل البیت علیهم السلام، بیروت: دارالثقلین، چاپ اول.
جصاص، احمد ابن علی (1405)، احکام القرآن، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ اول.
خلخالى، سید محمد مهدى موسوى (1422)، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، تحقیق جعفر الهادى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
خمینى، سید روح اللّه موسوى (1421)، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (قدس سره)، چاپ اول. 
همو، (1423)، ولایت فقیه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (قدس سره)، چاپ دوازدهم.
همو، (بی‌تا)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول.  
خویى، سید ابوالقاسم موسوى (1418)، موسوعه الإمام الخوئی، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی (ره)، چاپ اول.
راوندى، قطب الدین (1405)، فقه القرآن، قم: انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى، چاپ دوم.
روحانى، سید صادق حسینى (1412)، فقه الصادق (علیه السلام)، قم: دارالکتاب - مدرسه امام صادق (علیه السلام)، چاپ اول.
سبزوارى، سید عبد الأعلى (1413)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار، چاپ چهارم.
شریف مرتضى، على بن حسین موسوى (1387)، جمل العلم و العمل، نجف: مطبعه الآداب،  چاپ اول.
صدوق، محمّد بن على بن بابویه (1386)، علل الشرائع، قم: کتابفروشى داورى، چاپ اول. 
همو، (1413)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم. 
طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم.
همو، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی 
علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (1412)، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه، چاپ اول.
همو، (1413)، مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
همو، (1420)، تحریر الأحکام الشرعیه على مذهب الإمامیه، قم: مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، چاپ اول.
کلینى، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1407)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
محقق حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن (1407)، المعتبر فی شرح المختصر، قم: مؤسسه سید الشهداء (علیه السلام)، چاپ اول.
همو، (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
 محقق کرکى، على بن حسین (1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ دوم.
مغربى، نعمان بن محمد تمیمى (1385)، دعائم الإسلام، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ دوم.
مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى (1413)، المقنعه، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول.
منتظرى، حسین على (1409)، مبانى فقهى حکومت اسلامى، صلواتى، محمود و شکورى، ابو الفضل، قم: مؤسسه کیهان، چاپ اول.
میلانى، سید محمد هادى حسینى (1395)، محاضرات فی فقه الإمامیه - کتاب الزکاه، مشهد: مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه فردوسى، چاپ اول.
نجفى، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى (1415)، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ اول.
یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى (1428)، العروة الوثقى مع التعلیقات، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (علیه السلام)، چاپ اول.
  • تاریخ دریافت: 14 مهر 1393
  • تاریخ بازنگری: 16 آذر 1393
  • تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1393